Ozon Tabakasındaki Delik Küçülüyor

On yıllar önce, bilim insanları, stratosferde bulunan ozon tabakasının Antarktika üzerinde kalan kısmında kimyasal kullanımından ötürü bir delik oluştuğunu fark etmişlerdi. Ozon tabakasındaki delik, yıllardır insani faaliyetlerin Dünya’ya olumsuz etkilerini açığa çıkaran en belirgin örnekti. Fakat NASA'dan gelen bilgiler, durumun iyiye gittiği yönünde.

Küresel Bir Çaba Söz Konusu

Dünya çapında uygulanan bazı düzenlemeler ile birlikte, 70’li yıllarda ozon tabakasına zarar veren kimyasalların kullanımı bir kenara bırakılmış; 1989’da ise bu kimyasalların üretimi kesin bir biçimde yasaklanmıştı. Bunun sonucunda ise zamanla ozon seviyelerinin düşmesi engellenerek en azından belli bir aralıkta tutulması sağlandı. 2000’li yılların başlarında, durumun iyiye gittiği tespit edilmişti. Şimdiyse NASA’dan gelen rapora göre ozon tabakasındaki delik hiç olmadığı kadar küçüldü.

Ozon deliğinin ilk incelenmeye başlandığı zamandan itibaren en küçük hâlini alması, elbette ki müthiş bir durum. İnsanlığın, zararlı kimyasalların üretimini kesmek için neredeyse küresel çapta gösterdiği çaba sayesinde bu noktaya gelinmiş olması ise birçok açıdan büyük bir başarı.

Diğer bir yandan şunu da belirtmek gerekir ki, bu tarz zararlı kimyasalların kullanımını frenlemiş olmamız, delikteki küçülmeyi sağlayan tek unsur değil. Ozon tabakasındaki incelme, sıcaklığın düşmesiyle birlikte şiddetlenmekte. Yani mevsim değişiklikleri aynı zamanda incelmeyi de büyük oranda etkileyen bir faktör.

Hava Olayları da Büyük Bir Etken

NASA’nın açıklamasına göre, nadir görülen bazı hava olayları, stratosferdeki sıcaklık seviyesini artırarak belli başlı kimyasalların ozon tabakasına zarar vermesine engel oldu ve hatta iyileşmesine katkı sağladı.

Geçtiğimiz yıllarda bu tarz sıra dışı hava olayları yaşanmıştı, fakat yılın bu zamanında böylesi bir sıcaklık artışı, benzeri görülmemiş bir durum. Şu ana kadar bu değişimin sebebi anlaşılmış değil. Kapsamlı bir araştırma yapılmadığı sürece insani faaliyetlerden mi yoksa iklim değişikliğinden ötürü mü gerçekleştiğini anlamak zor olacak.

NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Paul Newman, gelen haberlerin Güney Yarımküre’deki ozon tabakası için çok iyi olduğunu ifade etti. Devamında ise, “Ama diğer bir yandan, gördüğümüz iyileşmenin stratosferdeki sıcaklık değişimiyle de alakalı olduğunu göz ardı etmemek gerek. Ozon tabakasının birden bire kendiliğinden iyileşmeye başladığını gösteren bir işaret değil bu.” ifadesini kullandı.

Dünya çapında bulunduğumuz girişimlerin bir yararı olduğunu görmek umut verici bir durum olsa da ozon tabakasının normal hâline dönmesi için hâlâ çok zaman var. Günümüzde elektronik cihazların kullanım alanlarına her geçen gün bir yenisinin eklenmesi bizi teknolojik olarak ileri götürse de karbon ayak izimizin giderek büyümesine neden oluyor. Harcadığımız her türlü enerji, cebimize yansıdığı kadar Dünya'nın iyileşme sürecine de ket vuruyor. Birçok insan bu konuda yapılabilecek bireysel uygulamaların farkında değil. Bu haber vesilesiyle, elektronik cihazların günlük kullanımında alışkanlık hâline getirebileceğiniz birkaç noktadan bahsedelim.

• Cihazınızın Güç ve Uyku ayarlarını gözden geçirin. Bilgisayarınızı kullanmadığınız anlarda uyku moduna almanın veya tamamen kapatmanın faydaları, faturanıza yansıdığından çok daha fazlasını ifade etmekte.
• Ekranınızın parlaklığını kısın. Bir araştırmaya göre, ekran parlaklığını yüzde 100'den 70'e indirmek, aynı zamanda yüzde 20 civarında enerji tasarrufu sağlıyor.
• Çevrim içi kullanmak yerine indirmeyi tercih edin. Sıklıkla dinlediğiniz müzikleri veya izlediğiniz videoları cihazınıza indirmek, karbon ayak izinizi genişletmenizin önüne geçer.
• Arama motorlarını gereksiz yere kullanmayın. Araştırmalara göre, Google üzerinden yapılan aramaların birçoğu bilgiye ulaşma çabasından ziyade zaten bilinen bir siteye ulaşma amaçlı kullanılıyor.
• Autoplay (otomatik oynatma) özelliğini engelleyin. Çoğu insan, giderek yaygınlaşan autoplay özelliğini o an ihtiyaç duymasa bile aktif durumda tutuyor.
• Sıkıldığınızda yapabileceğiniz aktiviteler edinin. Özellikle akıllı telefonların kullanımı tam bir el alışkanlığı hâline gelmiş durumda. Sosyal medyada karşınıza çıkan çoğu içeriğin size fayda sağlamadığını fark ediyorsanız farklı ilgi alanlarına yönelmeniz birçok açıdan yararlı olabilir.

Herkesin aklından "Tek başıma Dünya'yı mı kurtaracağım?" sorusu muhtemelen geçiyordur. Ama unutmamak gerekir ki geri dönüşüm uygulamaları da geçmişte aynı konumdayken şu an sağladığı faydaları saymakla bitmez. Değişimin bir parçası olmak inanın kendinizi iyi hissettirecektir.

İleri Okuma Kaynakları:

https://www.nasa.gov/feature/goddard/2019/2019-ozone-hole-is-the-smallest-on-record-since-its-discovery

https://bgr.com/2019/10/22/ozone-hole-depletion-weather-climate/